Ramowy program szkolenia specjalistycznego dla kandydatów na

Instruktorów Opieki nad Zabytkami PTTK

obowiązuje od dnia 5 grudnia 2012 r.

Załącznik nr 2 do Uchwały Prezydium ZG PTTK nr 7/XVII/2012

§ 1.

Postanowienia ogólne

Ramowy program szkolenia specjalistycznego dla kandydatów na Instruktorów Opieki nad Zabytkami PTTK, określa minimalną i niezbędną tematykę zajęć koniecznych do zrealizowania w celu uzyskania uprawnień Instruktora Opieki nad Zabytkami PTTK.

§ 2.

Tematyka zajęć

I. Ochrona i opieka nad zabytkami

3 godziny

Prawne aspekty ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, w rozumieniu Ustawy z 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z późniejszymi zmianami, w tym:

• przepisy ogólne z zakresu i form ochrony zabytków i opieki nad nimi,
• zagospodarowanie i podejmowanie innych działań przy zabytkach,
• nadzór konserwatorski,
• zasady wywozu zabytków za granicę,
• restytucja zabytków wywiezionych poza terytorium państwa,
• finansowanie opieki nad zabytkami,
• krajowy program ochrony zabytków,
• ochrona zabytków w trakcie kryzysu i konfliktu zbrojnego,
• organizacja organów ochrony zabytków,
• gminne i wojewódzkie ewidencje zabytków oraz zasady ich tworzenia,
• znajomość organizacji i stowarzyszeń istniejących na terenie województwa (zajmujących się opieką nad zabytkami),
• możliwości formalnej i faktycznej współpracy z organizacjami i stowarzyszeniami zajmującymi się ochroną i opieką nad zabytkami.

II. Zarys historii sztuki

14 godzin

1. Drewniane budownictwo przedromańskie w Polsce
1. budowa grodu i podgrodzia — rekonstrukcja na przykładzie Biskupina — „żywe muzeum” jako atrakcja turystyczna,
2. zabytki archeologiczne.
2. Początki sztuki średniowiecznej — styl przedromański i romański
1. podstawowe elementy budowli romańskiej,
2. typy kościołów romańskich,
3. kościoły jako budowle obronne,
4. pochodzenie stylu — gmerki jako sposób identyfikacji autora lub cechu,
5. przykłady budowli romańskich,
6. rola zakonu cystersów i benedyktynów w rozwoju stylu,
7. sztuka rzeźbiarska w romanizmie.
3. Sztuka gotyku
1. pochodzenie nazwy gotyk,
2. podstawowe cechy budowli gotyckich — rozwój konstrukcji budowlanej,
3. elementy wystroju budowli gotyckich i materiały,
4. sakralne malarstwo gotyckie — cechy charakterystyczne,
5. rzeźba gotycka — cechy charakterystyczne,
6. przykłady budowli i sztuki gotyckiej,
7. europejskie i polskie typy gotyku.
4. Sztuka renesansu
1. uwarunkowania społeczno­‑polityczne renesansu,
2. próby nawiązania do sztuki antycznej,
3. renesans włoski i jego wpływ na sztukę w Polsce,
4. podstawowe cechy renesansu w architekturze,
5. malarstwo i rzeźba renesansu,
6. podstawowe przykłady sztuki renesansowej,
7. manieryzm — schyłkowa forma renesansu.
5. Barok
1. kontrreformacja jako polityczna geneza powstania sakralnego baroku — rola jezuitów — Il Jesu jako pierwszy wzorzec standardowy,
2. podstawowe cechy stylu barokowego i jego ewolucja,
3. barok w sztuce i sztuce użytkowej,
4. barok w budowlach świeckich — koncepcja ogród — pałac — ogród,
5. barokowe założenia ogrodowe,
6. przykłady budowli barokowych w Polsce i Europie,
7. specyfika sztuki państw hanzeatyckich w tym Gdańska,
8. Rokoko jako schyłkowa forma baroku w wyposażeniu wnętrz.
6. Klasycyzm jako pierwszy styl historyzujący
1. sztuka i architektura antyku,
2. podstawowe typy budowli greckich, ich cechy i elementy,
3. sztuka i kultura Grecji,
4. podstawowe nawiązania do antyku polskiej architektury klasycystycznej,
5. dwory polskie i ich różnorodność w kanonach klasycyzmu,
6. sztuka klasycystyczna w Polsce,
7. styl stanisławowski,
8. architekci, budowniczowie Warszawy.
7. Historyzm i eklektyzm
1. neostyle XIX wieku — niebezpośrednie nawiązanie do stylów historycznych (historyzm purystyczny i formalny),
2. sposoby odróżniania budowli stylowych i neostylowych,
3. sztuka neobizantyjska — podstawowe cechy sztuki Bizancjum,
4. eklektyzm jako umiejętne artystyczne wykorzystanie osiągnięć poprzednich epok,
5. Łódź jako miasto historyzmu i eklektyzmu,
6. sztuka użytkowa XIX wieku.
8. Secesja
1. różne nazwy tego samego stylu,
2. podstawowe założenia secesji w sferze sztuki i popularyzacji sztuki,
3. secesja monachijsko­‑berlińska i secesja wiedeńska jako podstawowe wzorce secesji polskiej,
4. przykłady secesji w architekturze, sztuce i sztuce użytkowej,
5. twórcy polskiej secesji.
9. Konstruktywizm i funkcjonalizm
1. konstruktywizm jako forma ideowego nawiązania do gotyku,
2. przykłady obiektów konstruktywistycznych w Polsce,
3. funkcjonalizm — założenia i realizacje — przykłady,
4. Art Nuveau jako sztuka plastyczna.
10. Szkoła Bauhausu, Le Corbusieur i budownictwo Stanów Zjednoczonych
1. założenia szkoły bauhausu i podstawowi przedstawiciele Gropius, Behrens, powstanie kompleksowego projektowania wizerunku firmy
2. dwie idee Le Corbusieura,
3. Le Cité Radieuse,
4. idea „położenia budynku na boku”.
11. Monumentalizm faszystowski i socrealizm
1. uwarunkowania polityczno społeczne,
2. podporządkowanie sztuki polityce,
3. podstawowe cechy odróżniające,
4. przykłady architektury i sztuki.
12. Kubizm
1. kubizm jako forma walki architektów z naturą,
2. przykłady małych i dużych form kubistycznych,
3. sztuka lat 60­‑tych XX wieku.
13. Współczesne neoeklektyzmy

krótkie omówienie tendencji panujących w sztuce i architekturze współczesnej

14. Malarstwo XIX i XX wieku
1. akademizm — od Matejki do Kossaka,
2. impresjonizm,
3. ekspresjonizm,
4. kubiści i Picasso,
5. pop­‑art jako sztuka zmienna w czasie,
6. pop­‑art i Andy Warchol,
7. surrealiści na przykładzie Salvatore Dali i współczesne kontynuacje,
8. idea abstrakcjonizmu jako sztuki wolnej.

III. Instruktorzy opieki nad zabytkami i społeczni opiekunowie zabytków

3 godziny

Rola społecznych opiekunów zabytków i instruktorów opieki nad zabytkami w opiece nad zabytkami, upowszechnianiu wiedzy i kształceniu społeczeństwa o zabytkach i ich ochronie. Zadania i prawa społecznych opiekunów zabytków i instruktorów opieki nad zabytkami, formy działalności.

IV. Muzea. Podstawowe informacje

2 godziny

Podstawy wiedzy z zakresu wiedzy o muzeach, wg Ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach z późniejszymi zmianami, w tym między innymi:

• pojęcie muzeum w polskim systemie prawnym;
• przepisy ogólne;
• funkcje muzeum;
• organizacja muzeów;
• klasyfikacja muzeów;
• muzealia.

V. Muzea regionalne PTTK, izby regionalne

2 godziny

Podstawy prawne powoływania izb regionalnych i muzeów PTTK. Udział muzeów PTTK i izb regionalnych w realizacji celów PTTK.

VI. Rola zabytków w turystyce i krajoznawstwie

2 godziny

Udział społeczeństwa w ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Znajomość zabytków, jako element krajoznawstwa. Walory turystyczne i krajoznawcze zabytków. Rola PTTK w popularyzacji zabytków.

VII. Działania w obszarze popularyzacji ochrony zabytków

3 godziny

Popularyzacja zabytków, jako element opieki nad zabytkami. Zasady organizacji odczytów, wystaw, konkursów, szkoleń i wycieczek. Nauka sporządzania regulaminów konkursów, szkoleń i scenariuszy wystaw. Organizacja zajęć terenowych z uczestnikami kursów, szkoleń, wycieczek poświęconych popularyzacji ochrony zabytków.

VIII. Specyficzne problemy ochrony dóbr kultury i zabytków

2 godziny

Problemy związane z ochroną dóbr kultury. Przepisy karne w tym zakresie. Ochrona zabytków, w tym architektury militarnej w obiektach zamkniętych. Ochrona zabytków architektury militarnej i przemysłowej nie ujętych w rejestrach zabytków.

§ 3.

Postanowienia końcowe

1. Ramowy program szkolenia specjalistycznego dla kandydatów na Instruktorów Opieki nad Zabytkami PTTK został przyjęty przez KOnZ ZG PTTK w dniu 17 października 2012 roku.
2. Ramowy program szkolenia specjalistycznego dla kandydatów na Instruktorów Opieki nad Zabytkami PTTK zatwierdzony uchwałą Prezydium Zarządu Głównego PTTK nr 7/XVII/2012 z dnia 5 grudnia 2012 roku wchodzi w życie z dniem jej podjęcia.