Ramowy program szkolenia specjalistycznego dla kandydatów na
Instruktorów Opieki nad Zabytkami PTTK
obowiązuje od dnia 5 grudnia 2012 r.
Załącznik nr 2 do Uchwały Prezydium ZG PTTK nr 7/XVII/2012
§ 1.
Postanowienia ogólne
Ramowy program szkolenia specjalistycznego dla kandydatów na Instruktorów Opieki nad Zabytkami PTTK, określa minimalną i niezbędną tematykę zajęć koniecznych do zrealizowania w celu uzyskania uprawnień Instruktora Opieki nad Zabytkami PTTK.
§ 2.
Tematyka zajęć
I. Ochrona i opieka nad zabytkami
3 godziny
Prawne aspekty ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, w rozumieniu Ustawy z 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z późniejszymi zmianami, w tym:
- przepisy ogólne z zakresu i form ochrony zabytków i opieki nad nimi,
- zagospodarowanie i podejmowanie innych działań przy zabytkach,
- nadzór konserwatorski,
- zasady wywozu zabytków za granicę,
- restytucja zabytków wywiezionych poza terytorium państwa,
- finansowanie opieki nad zabytkami,
- krajowy program ochrony zabytków,
- ochrona zabytków w trakcie kryzysu i konfliktu zbrojnego,
- organizacja organów ochrony zabytków,
- gminne i wojewódzkie ewidencje zabytków oraz zasady ich tworzenia,
- znajomość organizacji i stowarzyszeń istniejących na terenie województwa (zajmujących się opieką nad zabytkami),
- możliwości formalnej i faktycznej współpracy z organizacjami i stowarzyszeniami zajmującymi się ochroną i opieką nad zabytkami.
II. Zarys historii sztuki
14 godzin
- Drewniane budownictwo przedromańskie w Polsce
- budowa grodu i podgrodzia — rekonstrukcja na przykładzie Biskupina — „żywe muzeum” jako atrakcja turystyczna,
- zabytki archeologiczne.
- Początki sztuki średniowiecznej — styl przedromański i romański
- podstawowe elementy budowli romańskiej,
- typy kościołów romańskich,
- kościoły jako budowle obronne,
- pochodzenie stylu — gmerki jako sposób identyfikacji autora lub cechu,
- przykłady budowli romańskich,
- rola zakonu cystersów i benedyktynów w rozwoju stylu,
- sztuka rzeźbiarska w romanizmie.
- Sztuka gotyku
- pochodzenie nazwy gotyk,
- podstawowe cechy budowli gotyckich — rozwój konstrukcji budowlanej,
- elementy wystroju budowli gotyckich i materiały,
- sakralne malarstwo gotyckie — cechy charakterystyczne,
- rzeźba gotycka — cechy charakterystyczne,
- przykłady budowli i sztuki gotyckiej,
- europejskie i polskie typy gotyku.
- Sztuka renesansu
- uwarunkowania społeczno‑polityczne renesansu,
- próby nawiązania do sztuki antycznej,
- renesans włoski i jego wpływ na sztukę w Polsce,
- podstawowe cechy renesansu w architekturze,
- malarstwo i rzeźba renesansu,
- podstawowe przykłady sztuki renesansowej,
- manieryzm — schyłkowa forma renesansu.
- Barok
- kontrreformacja jako polityczna geneza powstania sakralnego baroku — rola jezuitów — Il Jesu jako pierwszy wzorzec standardowy,
- podstawowe cechy stylu barokowego i jego ewolucja,
- barok w sztuce i sztuce użytkowej,
- barok w budowlach świeckich — koncepcja ogród — pałac — ogród,
- barokowe założenia ogrodowe,
- przykłady budowli barokowych w Polsce i Europie,
- specyfika sztuki państw hanzeatyckich w tym Gdańska,
- Rokoko jako schyłkowa forma baroku w wyposażeniu wnętrz.
- Klasycyzm jako pierwszy styl historyzujący
- sztuka i architektura antyku,
- podstawowe typy budowli greckich, ich cechy i elementy,
- sztuka i kultura Grecji,
- podstawowe nawiązania do antyku polskiej architektury klasycystycznej,
- dwory polskie i ich różnorodność w kanonach klasycyzmu,
- sztuka klasycystyczna w Polsce,
- styl stanisławowski,
- architekci, budowniczowie Warszawy.
- Historyzm i eklektyzm
- neostyle XIX wieku — niebezpośrednie nawiązanie do stylów historycznych (historyzm purystyczny i formalny),
- sposoby odróżniania budowli stylowych i neostylowych,
- sztuka neobizantyjska — podstawowe cechy sztuki Bizancjum,
- eklektyzm jako umiejętne artystyczne wykorzystanie osiągnięć poprzednich epok,
- Łódź jako miasto historyzmu i eklektyzmu,
- sztuka użytkowa XIX wieku.
- Secesja
- różne nazwy tego samego stylu,
- podstawowe założenia secesji w sferze sztuki i popularyzacji sztuki,
- secesja monachijsko‑berlińska i secesja wiedeńska jako podstawowe wzorce secesji polskiej,
- przykłady secesji w architekturze, sztuce i sztuce użytkowej,
- twórcy polskiej secesji.
- Konstruktywizm i funkcjonalizm
- konstruktywizm jako forma ideowego nawiązania do gotyku,
- przykłady obiektów konstruktywistycznych w Polsce,
- funkcjonalizm — założenia i realizacje — przykłady,
- Art Nuveau jako sztuka plastyczna.
- Szkoła Bauhausu, Le Corbusieur i budownictwo Stanów Zjednoczonych
- założenia szkoły bauhausu i podstawowi przedstawiciele Gropius, Behrens, powstanie kompleksowego projektowania wizerunku firmy
- dwie idee Le Corbusieura,
- Le Cité Radieuse,
- idea „położenia budynku na boku”.
- Monumentalizm faszystowski i socrealizm
- uwarunkowania polityczno społeczne,
- podporządkowanie sztuki polityce,
- podstawowe cechy odróżniające,
- przykłady architektury i sztuki.
- Kubizm
- kubizm jako forma walki architektów z naturą,
- przykłady małych i dużych form kubistycznych,
- sztuka lat 60‑tych XX wieku.
- Współczesne neoeklektyzmy
- Malarstwo XIX i XX wieku
- akademizm — od Matejki do Kossaka,
- impresjonizm,
- ekspresjonizm,
- kubiści i Picasso,
- pop‑art jako sztuka zmienna w czasie,
- pop‑art i Andy Warchol,
- surrealiści na przykładzie Salvatore Dali i współczesne kontynuacje,
- idea abstrakcjonizmu jako sztuki wolnej.
krótkie omówienie tendencji panujących w sztuce i architekturze współczesnej
III. Instruktorzy opieki nad zabytkami i społeczni opiekunowie zabytków
3 godziny
Rola społecznych opiekunów zabytków i instruktorów opieki nad zabytkami w opiece nad zabytkami, upowszechnianiu wiedzy i kształceniu społeczeństwa o zabytkach i ich ochronie. Zadania i prawa społecznych opiekunów zabytków i instruktorów opieki nad zabytkami, formy działalności.
IV. Muzea. Podstawowe informacje
2 godziny
Podstawy wiedzy z zakresu wiedzy o muzeach, wg Ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach z późniejszymi zmianami, w tym między innymi:
- pojęcie muzeum w polskim systemie prawnym;
- przepisy ogólne;
- funkcje muzeum;
- organizacja muzeów;
- klasyfikacja muzeów;
- muzealia.
V. Muzea regionalne PTTK, izby regionalne
2 godziny
Podstawy prawne powoływania izb regionalnych i muzeów PTTK. Udział muzeów PTTK i izb regionalnych w realizacji celów PTTK.
VI. Rola zabytków w turystyce i krajoznawstwie
2 godziny
Udział społeczeństwa w ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Znajomość zabytków, jako element krajoznawstwa. Walory turystyczne i krajoznawcze zabytków. Rola PTTK w popularyzacji zabytków.
VII. Działania w obszarze popularyzacji ochrony zabytków
3 godziny
Popularyzacja zabytków, jako element opieki nad zabytkami. Zasady organizacji odczytów, wystaw, konkursów, szkoleń i wycieczek. Nauka sporządzania regulaminów konkursów, szkoleń i scenariuszy wystaw. Organizacja zajęć terenowych z uczestnikami kursów, szkoleń, wycieczek poświęconych popularyzacji ochrony zabytków.
VIII. Specyficzne problemy ochrony dóbr kultury i zabytków
2 godziny
Problemy związane z ochroną dóbr kultury. Przepisy karne w tym zakresie. Ochrona zabytków, w tym architektury militarnej w obiektach zamkniętych. Ochrona zabytków architektury militarnej i przemysłowej nie ujętych w rejestrach zabytków.
§ 3.
Postanowienia końcowe
- Ramowy program szkolenia specjalistycznego dla kandydatów na Instruktorów Opieki nad Zabytkami PTTK został przyjęty przez KOnZ ZG PTTK w dniu 17 października 2012 roku.
- Ramowy program szkolenia specjalistycznego dla kandydatów na Instruktorów Opieki nad Zabytkami PTTK zatwierdzony uchwałą Prezydium Zarządu Głównego PTTK nr 7/XVII/2012 z dnia 5 grudnia 2012 roku wchodzi w życie z dniem jej podjęcia.