Regulamin Odznaki Krajoznawczej

Szlakiem protestantyzmu w Polsce

Regulamin i wykaz obiektów opracował Marcin Tysler.

Współpraca: Szymon Bijak.

Projekt graficzny odznaki: Katarzyna Kara.

Postanowienia ogólne

1. Odznaka została ustanowiona w 2015 roku przez Prezydium Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Turystyczno­‑Krajoznawczego z inicjatywy Oddziału Międzyuczelnianego Polskiego Towarzystwa Turystyczno­‑Krajoznawczego w Warszawie w związku z przypadającą na rok 2017 pięćsetną rocznicą Reformacji.
2. Celem odznaki jest popularyzacja turystyki i krajoznawstwa, a w szczególności miejsc i obiektów związanych z historią i współczesnością kościołów protestanckich w Polsce oraz ich wkładu w historię i kulturę narodową.
3. Patronat nad odznaką objął JE Biskup Kościoła Ewangelicko­‑Augsburskiego (Luterańskiego) w RP.
4. Odznaka posiada cztery stopnie:
1. popularny,
2. brązowy,
3. srebrny,
4. złoty.
5. Odznakę można zdobywać jednocześnie ze zdobywaniem innych odznak turystyki kwalifikowanej i krajoznawczych.
6. Odznakę zdobywa się na terenie Polski.

Warunki zdobywania odznaki

7. Odznakę można zdobywać po ukończeniu 6 lat.
8. Odznakę zdobywa się w kolejności stopni.
9. Warunkiem zdobycia odznaki w stopniu popularnym jest zwiedzenie przynajmniej czterech obiektów krajoznawczych, związanych z wyznaniem i ludnością protestancką (np. miejsca kultu religijnego, cmentarze, upamiętnienia, zabytkowe zespoły urbanistyczne i ruralistyczne).
10. Warunkiem zdobycia odznaki w pozostałych stopniach jest zwiedzenie obiektów krajoznawczych związanych z jej tematyką w liczbie określonej w tabeli:



Tabela 1: Liczba obiektów do zwiedzenia

stopień	kościoły	cmentarze	inne
brązowy	8 (4)	4 (2)	4 (2)
srebrny	16 (8)	8 (4)	8 (4)
złoty	24 (12)	12 (6)	12 (6)



11. Przynajmniej 50% zwiedzonych obiektów w każdej kategorii (liczby w nawiasie w Tabela 1: Liczba obiektów do zwiedzenia) powinno być wybrane z wykazu stanowiącego Załącznik 1 do niniejszego Regulaminu. Pozostałe obiekty mogą być wybrane spoza tego wykazu, według uznania zdobywającego odznakę, przy zachowaniu poniższych kryteriów:
1. Kategoria „Kościoły” obejmuje zabytkowe obiekty przeznaczone do sprawowania kultu religijnego, należące obecnie lub w przeszłości do kościołów protestanckich: kościoły, kaplice, domy modlitwy;
2. Kategoria „Cmentarze” obejmuje protestanckie (w tym sekcje protestanckie na cmentarzach wielowyznaniowych) cmentarze zabytkowe, zarówno czynne, jak i nieczynne, jak również lapidaria takich cmentarzy;
3. Kategoria „Inne” obejmuje pozostałe obiekty krajoznawcze związane z życiem religijnym lub społecznym kościołów protestanckich, lub z wybitnymi osobami zasłużonymi dla protestantyzmu. Do tej kategorii należą: zabytkowe budynki szkół wyznaniowych, seminariów, parafii, kantoratów, diakonatów itp.; zespoły osadnicze ludności wyznania protestanckiego; miejsca potajemnego sprawowania kultu religijnego (np. tzw. leśne kościoły); pomniki, grobowce i upamiętnienia zasłużonych osób; muzea w całości lub częściowo poświęcone tematyce protestantyzmu, a także obiekty sakralne opuszczone, zrujnowane lub zaadaptowane do innych celów.
12. Przez kościoły protestanckie w niniejszym Regulaminie rozumie się kościoły i wspólnoty odwołujące się do szesnastowiecznej Reformacji, w szczególności kościoły tradycji lub wyznania ewangelicko­‑augsburskiego (luterańskiego), ewangelicko­‑reformowanego, ewangelicko­‑unijnego, staroluterańskiego, braci czeskich i morawskich, jak również inne historyczne kościoły protestanckie: braci polskich (tzw. arian), menonickie, metodystyczne oraz baptystyczne. W przypadku, gdy związek obiektu z protestantyzmem nie jest jednoznaczny, zdobywający odznakę jest zobowiązany opisać ów związek w kronice odznaki.
13. Przez obiekty zabytkowe w niniejszym Regulaminie rozumie się Pomniki Historii oraz obiekty wpisane do rejestru zabytków, ewidencji zabytków lub chronione w przepisach prawa miejscowego.
14. Obiekt, dla którego zdobywający odznakę założy i wypełni profil w serwisie internetowym „Nasza Historia”, prowadzonym przez Kościół Ewangelicko­‑Augsburski w RP pod adresem http://historia.luter2017.pl liczony jest podwójnie na potrzeby wymagań wskazanych w pkt. 10 Regulaminu.
15. Obiekt zaliczony do zdobywania odznaki w danym stopniu nie może być zaliczony do zdobywania stopni wyższych.
16. Zwiedzanie obiektów powinno odbywać się z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i przepisów prawa.
17. Przy zdobywaniu odznaki nie ma ograniczeń czasowych.

Weryfikacja

18. Podstawą do weryfikacji odznaki jest kronika zwiedzanych obiektów, którą można prowadzić w dowolnej formie. W przypadku formy elektronicznej, kronikę należy zapisać na trwałym nośniku, np. płycie CD.
19. W kronice powinny znaleźć się następujące informacje: imię i nazwisko, data i miejsce urodzenia oraz adres zdobywającego; nazwa i lokalizacja obiektu oraz potwierdzenie zwiedzania: osobiście wykonana fotografia obiektu, pieczątka, bilet wstępu lub podpis członka kadry programowej PTTK. W przypadku obiektów pochodzących spoza Załącznika nr 1 do Regulaminu, należy również zamieścić krótki opis krajoznawczy obiektu.
20. Utworzenie profilu obiektu w serwisie internetowym „Nasza Historia” nie zwalnia od prowadzenia kroniki. W celu zastosowania pkt. 14 Regulaminu, wpisy do serwisu internetowego powinny być podpisane w sposób jednoznacznie wskazujący na zdobywającego odznakę. Utworzenie profilu w serwisie powinno być również odnotowane w kronice.
21. Odznakę weryfikuje i przyznaje zespół weryfikacyjny Komisji Krajoznawczej i Opieki nad Zabytkami Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Warszawie (adres korespondencyjny: skrytka pocztowa 31, 00­‑001 Warszawa 1). Kronikę można przedstawić do weryfikacji osobiście lub drogą pocztową, załączając kopertę i znaczki pocztowe na wysyłkę zwrotną.

Postanowienia końcowe

22. Dystrybucję odznak prowadzi Oddział Międzyuczelniany PTTK w Warszawie (adres korespondencyjny: skrytka pocztowa 31, 00­‑001 Warszawa 1).
23. Ostateczna interpretacja niniejszego regulaminu przysługuje Zarządowi Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Warszawie.

Załącznik nr 1

Wykaz obiektów do odznaki krajoznawczej „Szlakiem protestantyzmu w Polsce”

I. Województwo dolnośląskie

a. Kościoły:

1. Jawor — kościół ewangelicko­‑augsburski Świętej Trójcy, tzw. Kościół Pokoju.
2. Karpacz — kościół ewangelicko­‑augsburski Naszego Zbawiciela, tzw. Kościół Wang.
3. Legnica — kościół ewangelicko­‑augsburski Marii Panny.
4. Milicz — kościół rzymskokatolicki św. Andrzeja Boboli, d. ewangelicki kościół Świętego Krzyża, tzw. Kościół Łaski.
5. Pielgrzymka — kościół rzymskokatolicki św. Jana Nepomucena, d. ewangelicki kościół ucieczkowy.
6. Pogorzeliska, gm. Chocianów — kościół rzymskokatolicki św. Jacka, d. ewangelicki kościół graniczny.
7. Strzelin — kościół rzymskokatolicki Matki Chrystusa i św. Jana Apostoła, jednocześnie kościół parafii ewangelicko­‑reformowanej.
8. Syców — kościół ewangelicko­‑augsburski ap. Jana i Piotra.
9. Świdnica — kościół ewangelicko­‑augsburski Ducha Świętego, tzw. Kościół Pokoju.
10. Wrocław — kościół ewangelicko­‑augsburski Opatrzności Bożej.

b. Cmentarze:

1. Jelenia Góra — cmentarz ewangelicki z zespołem kaplic, ul. 1 Maja.
2. Krzyżowa — cmentarz ewangelicki rodziny von Moltke.
3. Kudowa­‑Zdrój — cmentarz ewangelicki w Pstrążnej.
4. Międzybórz — cmentarz ewangelicki, ul. Kościelna.
5. Szklarska Poręba — cmentarz ewangelicki, ul. Ludwika Waryńskiego/Piastowska.

c. Inne:

1. Mysłakowice — pomnik Johanna Fleidla i osada tyrolska.
2. Piława Górna — osiedle braci morawskich.
3. Twardocice — pomnik szwenkfeldystów.
4. Wrocław — pomnik Dietricha Bonhoeffera.
5. Złotoryja — pomnik Valentina Trozendorfa.

II. Województwo kujawsko­‑pomorskie

a. Kościoły:

1. Bydgoszcz — kościół ewangelicko­‑metodystyczny, d. kościół baptystów.
2. Grudziądz — kościół ewangelicko­‑augsburski św. Jana, d. kościół katolicko­‑apostolski.
3. Kokocko — kościół rzymskokatolicki Niepokalanego Serca NMP, d. ewangelicki kościół Zbawiciela.
4. Mała Nieszawka — kościół rzymskokatolicki NSPJ, d. kaplica menonicka.
5. Mątawy — kościół rzymskokatolicki NMP Królowej Polski, d. menonicki dom modlitwy.
6. Toruń — kościół ewangelicko­‑augsburski św. Szczepana.

b. Cmentarze:

1. Bydgoszcz — cmentarz ewangelicko­‑augsburski, ul. Zaświat.
2. Ciechocinek — cmentarz ewangelicki, ul. Słońsk Górny.
3. Sosnówka, gm. Grudziądz — cmentarz menonicki.

c. Inne:

1. Brodnica — pomnik Anny Wazówny.
2. Toruń — Ratusz Staromiejski, Muzeum Okręgowe, Sala Wielka i wystawa „Dawny Toruń”.
3. Wielka Nieszawka — Olęderski Park Etnograficzny.

III. Województwo lubelskie

a. Kościoły:

1. Bełżyce — kościół rzymskokatolicki Nawrócenia św. Pawła, d. kalwiński dom modlitwy.
2. Lublin — kościół ewangelicko­‑augsburski Świętej Trójcy.

b. Cmentarze:

1. Lublin — cmentarz ewangelicko­‑augsburski, ul. Lipowa.

c. Inne:

1. Rejowiec — pomnik Mikołaja Reja.

IV. Województwo lubuskie

a. Kościoły:

1. Chlastawa — kościół rzymskokatolicki Narodzenia NMP, d. ewangelicki kościół ucieczkowy.
2. Gorzów Wielkopolski — kościół rzymskokatolicki św. Antoniego i św. Stanisława Kostki, d. ewangelicki Kościół Zgody.
3. Gorzów Wielkopolski — kościół ewangelicko­‑augsburski Świętej Trójcy.
4. Klępsk — kościół rzymskokatolicki Nawiedzenia NMP, d. kościół ewangelicki.
5. Lubięcin, gm. Nowa Sól — kościół rzymskokatolicki NSPJ, d. kościół ewangelicki.
6. Zielona Góra — kościół ewangelicko­‑augsburski Jezusowy, d. staroluterański kościół Chrystusowy.

b. Cmentarze:

1. Kożuchów — cmentarz ewangelicki — lapidarium, ul. 1 Maja.
2. Łagów — cmentarz ewangelicki.
3. Wschowa — Muzeum i Lapidarium Rzeźby Nagrobnej, staromiejski cmentarz ewangelicki.

c. Inne:

1. Nowa Sól — Muzeum Miejskie, wystawa „Nowa Sól — powstanie miasta”.
2. Wschowa — Muzeum Ziemi Wschowskiej, wystawa „Soli Deo Gloria”.
3. Żagań — wieża widokowa, wieża d. ewangelickiego Kościoła Łaski.

V. Województwo łódzkie

a. Kościoły:

1. Łódź — kościół ewangelicko­‑augsburski św. Mateusza.
2. Łódź — kościół ewangelicko­‑reformowany.
3. Ozorków — kościół ewangelicko­‑augsburski Dwunastu Apostołów.
4. Piotrków Trybunalski — kościół ewangelicko­‑augsburski, d. kościół rzymskokatolicki Pijarów.
5. Tomaszów Mazowiecki — kościół ewangelicko­‑augsburski Zbawiciela.
6. Zelów — kościół ewangelicko­‑reformowany.

b. Cmentarze:

1. Łódź — cmentarz ewangelicko­‑augsburski (Stary Cmentarz), ul. Ogrodowa.
2. Pabianice — cmentarz ewangelicko­‑augsburski, ul. Ewangelicka.
3. Zgierz — cmentarz ewangelicki, ul. Spacerowa.

c. Inne:

1. Aleksandrów Łódzki — Biblioteka Publiczna im. Jana Machulskiego, d. pastorówka.
2. Łowicz — Galeria Browarna, d. kościół ewangelicko­‑augsburski.
3. Wolbórz — pomnik Andrzeja Frycza Modrzewskiego.

VI. Województwo małopolskie

a. Kościoły:

1. Kraków — kościół ewangelicko­‑augsburski św. Marcina, d. kościół rzymskokatolicki Karmelitek.
2. Nowy Sącz — kościół ewangelicko­‑augsburski Przemienienia Pańskiego, d. kościół rzymskokatolicki Franciszkanów.

b. Cmentarze:

1. Kraków — cmentarz ewangelicki w Łuczanowicach, tzw. „Kopiec Lutrów”.

c. Inne:

1. Nowy Sącz — Sądecki Park Etnograficzny, Sektor Kolonistów Józefińskich.

VII. Województwo mazowieckie

a. Kościoły:

1. Nowy Secymin — kościół rzymskokatolicki Narodzenia NMP, d. kościół ewangelicki.
2. Radom — kościół ewangelicko­‑augsburski Świętej Trójcy.
3. Stara Iwiczna — kościół rzymskokatolicki Zesłania Ducha Świętego, d. kościół ewangelicki.
4. Warszawa — kościół ewangelicko­‑augsburski Świętej Trójcy.
5. Warszawa — kościół ewangelicko­‑reformowany.
6. Żyrardów — kościół baptystów.

b. Cmentarze:

1. Płock — cmentarz ewangelicko­‑augsburski, ul. Kazimierza Wielkiego.
2. Warszawa — cmentarz ewangelicko­‑augsburski, ul. Młynarska.
3. Węgrów — cmentarz ewangelicki, ul. Ewangelicka.

c. Inne:

1. Konstancin­‑Jeziorna — Ewangelicki Ośrodek Diakonii „Tabita”.
2. Murzynowo, gm. Brudzeń Duży — pomnik i Muzeum im. Stanisława Murzynowskiego.
3. Nowy Kazuń — zabudowa i układ ruralistyczny.

VIII. Województwo opolskie

a. Kościoły:

1. Byczyna — kościół ewangelicko­‑augsburski św. Mikołaja.
2. Gierałcice — kościół ewangelicko­‑augsburski.
3. Kluczbork — kościół ewangelicko­‑augsburski Chrystusa Zbawiciela.
4. Olesno — kościół ewangelicko­‑augsburski Krzyża Chrystusowego, tzw. Kościół Fenigowy.
5. Paruszowice — kaplica ewangelicko­‑augsburska.
6. Pokój — kościół ewangelicko­‑augsburski Zofii.

b. Cmentarze:

1. Nysa — cmentarz ewangelicko­‑augsburski, Aleja Wojska Polskiego.
2. Opole — cmentarz wielowyznaniowy, ul. Wrocławska.
3. Ozimek — cmentarz ewangelicko­‑augsburski, ul. Cmentarna.

c. Inne:

1. Brzeg — Muzeum Piastów Śląskich.
2. Namysłów — izba regionalna, d. szkoła ewangelicka.
3. Rożnów — grobowiec „piramida” rodzin Eben i Mohring.

IX. Województwo podkarpackie

a. Kościoły:

1. Jarosław — kościół rzymskokatolicki Świętego Ducha, d. kościół ewangelicki.
2. Sarnów, gm. Tuszów — kościół rzymskokatolicki NSPJ, d. kościół ewangelicki.

b. Cmentarze:

1. Podlesie, gm. Lubaczów — cmentarz ewangelicki.

c. Inne:

1. Iwonicz — spichlerz, d. dom modlitwy braci polskich, ul. Zadwór 1.

X. Województwo podlaskie

a. Kościoły:

1. Białystok — kościół rzymskokatolicki św. Wojciecha, d. kościół ewangelicko­‑augsburski św. Jana Chrzciciela.
2. Suwałki — kościół ewangelicko­‑augsburski Świętej Trójcy.

b. Cmentarze:

1. Supraśl — cmentarz ewangelicki, ul. Białostocka.

c. Inne:

1. Paproć Duża — układ ruralistyczny.

XI. Województwo pomorskie

a. Kościoły:

1. Bytów — cerkiew greckokatolicka św. Jerzego, d. kościół ewangelicki św. Jerzego.
2. Gdańsk — bazylika konkatedralna Wniebowzięcia NMP, d. ewangelicka fara Głównego Miasta.
3. Gdańsk — dom modlitwy Kościoła Zielonoświątkowego, d. menonicki dom modlitwy.
4. Słupsk — kościół ewangelicko­‑augsburski Świętego Krzyża, d. kościół staroluterański.
5. Sopot — kościół ewangelicko­‑augsburski Zbawiciela.
6. Stare Miasto, gm. Stary Dzierzgoń — kościół rzymskokatolicki św. Piotra i Pawła, d. kościół ewangelicki.
7. Wróblewo, gm. Suchy Dąb — kościół rzymskokatolicki Wniebowzięcia NMP, d. kościół ewangelicki.
8. Zimowiska, gm. Ustka — kościół rzymskokatolicki św. Mikołaja, d. kościół ewangelicki.

b. Cmentarze:

1. Kluki — cmentarz ewangelicki.
2. Sierzno, gm. Bytów — cmentarz leśników na Bukowej Górze.
3. Sopot — cmentarz komunalny, d. cmentarz ewangelicki, ul. Jacka Malczewskiego.
4. Stogi, gm. Malbork — cmentarz menonicki.

c. Inne:

1. Gdańsk — pomnik Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza.
2. Hel — Muzeum Rybołówstwa, d. kościół ewangelicki św. Piotra i Pawła.
3. Nowy Dwór Gdański — Żuławski Park Historyczny.
4. Żuławki, gm. Stegna — zabudowa podcieniowa i układ ruralistyczny.

XII. Województwo śląskie

a. Kościoły:

1. Bielsko­‑Biała — kościół ewangelicko­‑augsburski Marcina Lutra.
2. Bielsko­‑Biała — kościół ewangelicko­‑augsburski Zbawiciela.
3. Cieszyn — kościół ewangelicko­‑augsburski Jezusowy, tzw. Kościół Łaski.
4. Jaworze — kościół ewangelicko­‑augsburski.
5. Katowice — kościół ewangelicko­‑augsburski Zmartwychwstania Pańskiego.
6. Piasek — kościół ewangelicko­‑augsburski Opatrzności Bożej.
7. Pszczyna — kościół ewangelicko­‑augsburski.
8. Wisła — kościół ewangelicko­‑augsburski ap. Piotra i Pawła.

b. Cmentarze:

1. Cieszyn — cmentarz ewangelicki, ul. Bielska.
2. Mikołów — cmentarz ewangelicki, ul. Bernarda Krawczyka.
3. Sosnowiec — cmentarz ewangelicki, ul. Smutna.
4. Wisła — cmentarz ewangelicki „Na Groniczku”.

c. Inne:

1. Bielsko­‑Biała — pomnik Marcina Lutra.
2. Bytom — Muzeum „Domek Matki Ewy”.
3. Ustroń — „Kamień” na Równicy, tzw. „leśny kościół”.
4. Zawiercie — osiedle robotnicze TAZ.

XIII. Województwo świętokrzyskie

a. Kościoły:

1. Kielce — kościół ewangelicko­‑augsburski Świętej Trójcy.
2. Moskorzew — kościół rzymskokatolicki św. Małgorzaty, d. dom modlitwy kalwiński i braci polskich.
3. Oksa — kościół rzymskokatolicki Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Mikołaja, d. kalwiński dom modlitwy.
4. Pińczów — kościół rzymskokatolicki św. Jana Ewangelisty, d. kalwiński dom modlitwy.

b. Cmentarze:

1. Górny Młyn, gm. Końskie — cmentarz ewangelicki.
2. Sancygniów — nagrobek, tzw. „kolumna ariańska”.

c. Inne:

1. Raków — tzw. Dom Ministra Ariańskiego i Dom Wójta.
2. Sandomierz — kamienica Oleśnickich.

XIV. Województwo warmińsko­‑mazurskie

a. Kościoły:

1. Dąbrówno — kościół ewangelicko­‑metodystyczny.
2. Dźwierzuty — kościół ewangelicko­‑augsburski.
3. Giżycko — kościół ewangelicko­‑augsburski.
4. Kętrzyn — kościół ewangelicko­‑augsburski św. Jana.
5. Nidzica — kościół ewangelicko­‑augsburski św. Krzyża.
6. Pasłęk — kościół ewangelicko­‑augsburski św. Jerzego, jednocześnie cerkiew prawosławna św. Onufrego.
7. Sorkwity — kościół ewangelicko­‑augsburski.
8. Szczytno — kościół ewangelicko­‑augsburski.

b. Cmentarze:

1. Biała Piska — cmentarz ewangelicki, ul. gen. Władysława Sikorskiego.
2. Markusy — cmentarz menonicki.
3. Ostróda — cmentarz ewangelicki Polska Górka, ul. Olsztyńska.
4. Wejsuny — cmentarz ewangelicki.

c. Inne:

1. Mikołajki — Muzeum Reformacji Polskiej.
2. Morąg — Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera.
3. Olsztynek — dom Mrongowiusza.
4. Tropy Elbląskie — układ ruralistyczny.

XV. Województwo wielkopolskie

a. Kościoły:

1. Kępno — kościół ewangelicko­‑augsburski.
2. Konin — kościół ewangelicko­‑augsburski Świętego Ducha.
3. Leszno — kościół rzymskokatolicki św. Jana, d. kościół braci czeskich.
4. Nowe Dwory, gm. Wieleń — kościół rzymskokatolicki Narodzenia św. Jana Chrzciciela, d. dom modlitwy menonicki i ewangelicki.
5. Nowy Tomyśl — kościół rzymskokatolicki NSPJ, d. kościół ewangelicko­‑augsburski.
6. Ostrów Wielkopolski — kościół rzymskokatolicki NMP Królowej Polski, d. kościół ewangelicko­‑augsburski Świętej Trójcy.
7. Turek — kościół ewangelicko­‑augsburski.
8. Żychlin — kościół ewangelicko­‑reformowany.

b. Cmentarze:

1. Kalisz — cmentarz ewangelicko­‑augsburski, ul. Harcerska.
2. Orzeszkowo, gm. Kwilcz — cmentarz kalwiński.
3. Stawiszyn — cmentarz ewangelicko­‑augsburski, ul. Szosa Konińska.
4. Śmigiel — cmentarz ewangelicko­‑augsburski, ul. Kościańska/Władysława Reymonta.

c. Inne:

1. Dziekanowice — Wielkopolski Park Etnograficzny, zagroda olęderska.
2. Leszno — Muzeum Okręgowe.
3. Poznań — park Manitiusa wraz z głazem pamiątkowym i starą kaplicą.
4. Ujście — galeria na Starym Rynku, d. kościół ewangelicki.

XVI. Województwo zachodniopomorskie

a. Kościoły:

1. Dębno — kościół rzymskokatolicki św. Apostołów Piotra i Pawła, d. kościół ewangelicki.
2. Dzisna, gm. Przybiernów — kościół rzymskokatolicki św. Stanisława BM, d. kościół ewangelicki.
3. Koszalin — kaplica ewangelicko­‑augsburska św. Gertrudy.
4. Krąg, gm. Polanów — kościół rzymskokatolicki Zwiastowania NMP, d. kościół ewangelicki, mauzoleum rodu Podewils.
5. Stargard Szczeciński — kolegiata NMP Królowej Świata, d. ewangelicka fara miejska.
6. Szczecin — kościół ewangelicko­‑augsburski Świętej Trójcy.
7. Tatynia, gm. Police — kościół rzymskokatolicki św. Pawła, d. kościół ewangelicki.
8. Trzebiatów — cerkiew prawosławna Świętego Ducha, d. kaplica ewangelicka.

b. Cmentarze:

1. Kobylanka — cmentarz ewangelicki — lapidarium.
2. Szczecin — Cmentarz Centralny.
3. Świnoujście — cmentarz ewangelicki w Karsiborze, ul. Kwiatowa.
4. Wałcz — cmentarz ewangelicki, ul. Kujawska.

c. Inne:

1. Darłowo — Muzeum Zamek Książąt Pomorskich.
2. Kołobrzeg — dom księży emerytów i kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, d. zespół klasztorny diakonis ewangelickich.
3. Szczecin Zdroje — Ogród Ciszy i Medytacji im. ks. Dietricha Bonhoeffera.
4. Wolin — Muzeum Regionalne, wystawa „Johannes Bugenhagen — Wolinianin i obywatel Europy”.